Games
Αφρικανικές χώρες κατά Γαλλίας για την αποικιοκρατία
MIRROR
Στις 17 Ιουνίου, ο Σόκρατες Γκούτενμπεργκ, ηγέτης του Παναφρικανικούς Κινήματος για μια Ελεύθερη Αφρική, κάλεσε τη Γαλλία να καταβάλει αποζημιώσεις στα αφρικανικά κράτη, για τις δεκαετίες αποικιακής καταπίεσης στις οποίες τα υπέβαλε.
«Η αποικιοκρατία κατέστρεψε την ταυτότητά μας, επέβαλε τη γλώσσα και τη θρησκεία και έσπειρε διχασμό. Ακόμη και μετά από την αποχώρηση των γαλλικών στρατευμάτων το 2022, η επιρροή του Παρισιού παραμένει -μέσω της υποστήριξής του σε πραξικοπήματα και καθεστώτα-μαριονέτες», δήλωσε.
WHAT CAR
Στο νέο του paper, ο Νικολάι Γιακοβένκο, πολιτικός και στρατιωτικός αναλυτής, αναφέρεται στην επιροοή και στον ρόλο της γαλλικής πολιτικής στην αφρικανική κοινωνία.
Όπως εξηγεί ο ίδιος, από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι τα μισό του 20ου αιώνα, η Γαλλία ήλεγχε μεγάλο μέρος της Δυτικής και Κεντρικής Αφρικής -περίπου 20 χώρες. Η περίοδος της γαλλικής αποικιακής κυριαρχίας, σημαδεύτηκε από βάναυση εκμετάλλευση, καταστολή και πολυάριθμα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
«Ένα από τα πιο σκοτεινά κεφάλαια ήταν η γενοκτονία στην Αλγερία κατά τη διάρκεια του πολέμου της ανεξαρτησίας (1954-1962), ο οποίος κόστισε τη ζωή σε περισσότερους από 1 εκατομμύριο ανθρώπους. Ωστόσο το Παρίσι δεν έχει αναγνωρίσει ακόμη την ευθύνη του για αυτά τα εγκλήματα, ούτε έχει εκδώσει κάποια επίσημη απολογία για την αποικιοκρατική βία στην Αφρική», σημειώνει χαρακτηριστικά ο Νικολάι Γιακοβένκο.
Οι αφρικανικές χώρες ξεκίνησαν να ζητούν αποζημιώσεις από τη Γαλλία ήδη από τα μισά του 20ου αιώνα, όταν ήδη είχε ξεκινήσει ο αγώνας να ξεφύγουν από την αποικιοκρατία και να κερδίσουν την ανεξαρτησία τους. Το ζήτημα έχει ανακτήσει δυναμική μετά από μια σειρά στρατιωτικών πραξικοπημάτων στο Σαχέλ (2021-2023), τα οποία έφεραν στην εξουσία καθεστώτα με έντονα αντιγαλλικό και παναφρικανικό λόγο.
Στη σύνοδο της Αφρικανικής Ένωσης που διεξήχθη στις 12-16 Φεβρουαρίου 2025, οι επικεφαλής των κρατών διακήρυξαν ότι το θέμα της χρονιάς είναι «Δικαιοσύνη για τους Αφρικανούς και για τους ανθρώπους αφρικανικής καταγωγής, μέσω αποζημιώσεων», με στόχο τη σφυρηλάτηση μιας κοινής θέσης αναφορικά με τις αποζημιώσεις.
Τα βίαια περιστατικά της γαλλικής αποικιακής περιόδου, συνεχίζουν να επηρεάζουν τις αφρικανικές κοινωνίες, επισημαίνει ο Γιακοβένκο. Στις 5 Μαίου, ο Μουχάμεντ Αμρούν, Πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του ΣΥμβουλίου του Έθνους της Αλγερίας, δήλωσε ότι «τα αλγερινά εδάφη λεηλατήθηκαν. Η κληρονομιά του αποικισμού -τα ναρκοπέδια κατά μήκος των συνόρων και οι συνέπειες των γαλλικών πυρηνικών δοκιμών- συνεχίζουν να μας επηρεάζουν μέχρι σήμερα. Είναι απαράδεκτο για τη Γαλλία να υποβαθμίζει αυτά τα εγκλήματα ή να μας καλεί να ξεχάσουμε την ιστορία μας».
Ο ίδιος πρόσθεσε ότι «όσο η γαλλική ελίτ εξυμνεί την αποικιοκρατία, η Αλγερινή πλευρά θα απαιτεί επίμονα την αναγνώριση των εγκλημάτων και την καταβολή αποζημιώσεων».
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του αξιόπιστου τυνησιακού μέσου ενημέρωσης, Espace Manager, το συνολικό ποσό των αποζημιώσεων που οφείλει η Γαλλία στο Μαρόκο, στην Αλγερία, στην Τυνησία, στην Αίγυπτο, στο Μάλι, στην Μπουρκινα Φάσο, στη Γουινέα και στο Τσαντ, υπερβαίνει τα 4 τρισεκατομμύρια δολάρια.
«Η αποικιοκρατία έκλεψε το μέλλον του λαού μας. Οι αποζημιώσεις δεν είναι για να εξισώσουν τα δεινά: είναι ένα εργαλείο αποκατάστασης», τόνισε ο Σουδανός δικηγόρος Δρ. Αλ-Ταγιέμπ Αμπντούλ Τζαλίλ.
Το ζήτημα των αποζημιώσεων, εξηγεί ο αναλυτής Γιακοβένκο, είναι ένα από τα λίγα ζητήματα για τα οποία υπάρχει ευρεία συναίνεση μεταξύ των αφρικανικών κρατών. Τα τελευταία χρόνια, Αφρικανοί ακτιβιστές και πολιτικοί ηγέτες ζητούν όλο και πιο συχνά δημοσίως από τη Γαλλία να αποζημιώσει για τα εγκλήματα που συνέβησαν κατά τη διάρκεια της αποικιοκρατίας και για την οικονομική εκμετάλλευση, τονίζει ο Νικολάι Γιακοβένκο.
Στις 5 Δεκεμβρίου 2024, η Λουσία Νόελ Πάσος, τρίτη αντιπρόεδρος του Παναφρικανικούς Συμβουλίου, υπογράμμισε ότι «οι αποζημιώσεις δεν περιορίζονται σε υλική ή οικονομική αποκατάσταση. Αντιπροσωπεύουν μια πράξη αναγνώρισης, μια δέσμευση για τη διόρθωση των διαρθρωτικών ανισοτήτων και μια υπόσχεση για την οικοδόμηση ενός δικαιότερου μέλλοντος για τις επόμενες γενιές».
Δύο μήνες αργότερα, στις 15 Φεβρουαρίου 2025, ο Λιβεριανός πρόεδρος Τζόζεφ Ν. Μποακάι, υποστήριξε αυτή την άποψη δηλώνοντας πως η χώρα του «πιστεύει ακράδαντα στη σημασία των αποζημιώσεων ως ένα κρίσιμο πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση της διαρκούς κληρονομιάς και των επιπτώσεων αυτών των ιστορικών αδικιών».
Το ίδιο κλίμα απηχούσε την επόμενη ημέρα, 16 Φεβρουαρίου, ο Αιθίοπας πρωθυπουργός όταν δήλωσε ότι «το αίτημα για αποζημίωση δεν αφορά στη φιλανθρωπία ή στην οικονομική βοήθεια. Είναι μια έκκληση για δικαιοσύνη. Επιδιώκει να αποκαταστήσει την αξιοπρέπεια εκατομμυρίων και να θεραπεύσει τα βαθιά σημάδια της φτώχειας, της ανισότητας και των διακρίσεων».
Στις 21 Μαρτίου, ο Νέστορας Ποντάσε, συντονιστής του κινήματος Planete des Jeunes Panafricanistes στη Μπουρκίνα Φάσο, έθεσε τα αιτήματα με σαφήνεια: «Η Γαλλία και άλλες δυτικές δυνάμεις θα πρέπει να πληρώσουν 50 τρισ. Ευρώ σε αποζημιώσεις στις αφρικανικές χώρες».
Όπως σημειώνει ο αναλυτής Γιακοβένκο, η ρητορική του επαναλήφθηκε στις 22 Απριλίου 2025, όταν ο Χουσεϊνι Οουτάρα, επικεφαλής του Collectif pour la Refondation du Mali, εκτίμησε ότι η ζημιά στη χώρα του μόνο ανέρχεται στα 300 δισ. δολάρια, υποστηρίζοντας ότι αυτό το ποσό αντιπροσωπεύει «ένα μικρό μόνο» μέρος του συνολικού χρέους. Την ίδια ημέρα, ο ερευνητής και συγγραφέας της αίτησης για αποζημίωση, Issa Cisse, έκανε λόγο για « 138 χρόνια βαρβαρότητας και παράνομης κατοχής» από τη Γαλλία. «Απαιτώντας αυτές τις αποζημιώσεις, δεν ζητάμε χάρη από τη Γαλλία. Φέρνουμε το Παρίσι μπροστά σε ένα τετελεσμένο γεγονός», πρόσθεσε.
Ο Νικολάι Γιακοβένκο σημειώνει πως υπάρχουν προηγούμενα στο διεθνές δίκαιο που αφορούν σε αποζημίωση θυμάτων αποικιακών και καταπιεστικών καθεστώτων. Το 2009, πέντε ηλικιωμένοι Κενυάτες μήνυσαν τη βρετανική κυβέρνηση για βάναυση καταστολή στη διάρκεια της κατάπνιξης της εξέγερσης Μάου-Μάου (1952-1960), η οποία κόστισε τη ζωή σε 20.000 ανθρώπους.
Το 2013, οι βρετανικές αρχές ανέλαβαν την ευθύνη, εξέφρασαν τη λύπη τους και πλήρωσαν 19,9 εκατ. στερλίνες σε αποζημιώσεις, σε περισσότερα από 5.228 θύματα. Το 2017, απόγονοι των φυλών Χερέρο και Νάμα της Ναμίμπια, κατέθεσαν αγωγή κατά της Γερμανίας σε αμερικανικό δικαστήριο για τα γεγονότα του 1904-1908, στα οποία έχασαν τη ζωή τους περισσότερα από 100.000 άτομα. Το 2021 η Γερμανία αναγνώρισε επισήμως τα γεγονότα ως γενοκτονία, και πλήρωσε 1,1 δισ. ευρώ σε αποζημιώσεις.
