Games
Η μεγάλη αλήθεια για την «απόσυρση»
Mobility
Η αλήθεια είναι μία. O κόσμος σήμερα θέλει βοήθεια για να αλλάξει αυτοκίνητο. Δεν το κάνει από πολυτέλεια, αλλά επειδή η τεχνολογία και οι κανόνες έχουν αλλάξει το παιχνίδι. Στην καθημερινότητα του οδηγού, το κόστος έχει εκτιναχθεί.
Ένα αυτοκίνητο που πριν λίγα χρόνια κόστιζε 12.000 ευρώ, σήμερα πωλείται κοντά στις 20.000. Η αύξηση δεν είναι ένα καπρίτσιο των αυτοκινητοβιομηχανιών, αλλά αποτέλεσμα των ίδιων των ευρωπαϊκών προδιαγραφών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επιβάλει ολοένα και πιο αυστηρές απαιτήσεις για την ασφάλεια και τις εκπομπές ρύπων, με αποτέλεσμα κάθε νέο όχημα να ενσωματώνει τεχνολογίες που στοιχίζουν ακριβά. Αυτό το κόστος, νομοτελειακά, μεταφέρεται στον καταναλωτή.
WHAT CAR
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, εμφανίζονται ειδήσεις και δημοσιεύματα που μιλούν για «υποχρεωτική απόσυρση σε πανευρωπαϊκό επίπεδο». Αυτές οι «προειδοποιήσεις» μόνο κακό κάνουν. Δημιουργούν φόβο, αβεβαιότητα και εντέλει εκμεταλλεύονται την αγωνία των πολιτών. Η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική: δεν υπάρχει καμία περίπτωση να υπάρξει γενική, υποχρεωτική απόσυρση σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τέτοιο μέτρο δεν είναι ούτε θεσμικά εφικτό ούτε πολιτικά ανεκτό.
Η πολιτική για την απόσυρση είναι αποκλειστικά θέμα των κρατών-μελών. Κάθε χώρα, ανάλογα με την οικονομική της δυνατότητα, το εμπορικό της ισοζύγιο και τις προτεραιότητές της, μπορεί να προσφέρει ή όχι κίνητρα για την αντικατάσταση των παλαιών οχημάτων. Δεν είναι ενιαία ευρωπαϊκή επιταγή. Και φυσικά, η Ελλάδα οφείλει να εξετάσει πολύ προσεκτικά τα δεδομένα πριν λάβει αποφάσεις: από το δημοσιονομικό κόστος, μέχρι την ανάγκη στήριξης της αγοράς και της βιομηχανίας.
Ναι, ο κόσμος θέλει μια βοήθεια για να καλύψει το κόστος που σήμερα συνοδεύει την αγορά ενός νέου αυτοκινήτου. Και πράγματι, τα κίνητρα απόσυρσης ή ανανέωσης στόλου μπορούν να δώσουν ανάσα στην κοινωνία, στην αγορά και στο περιβάλλον. Όμως, είναι ντροπή να καλλιεργείται η εντύπωση πως «έρχεται από τα πάνω» μια μαζική ευρωπαϊκή απόφαση που θα πετάξει τα παλιά αυτοκίνητα στον κάλαθο των αχρήστων.
| Ισχυρισμός | |
| Υποχρεωτική απόσυρση και νέο πιστοποιητικό για μεταχειρισμένα που δηλώνουν “τέλος ζωής” | Δεν υπάρχει μέχρι στιγμής νομική πρόταση ΕΕ που να απαιτεί κάτι τέτοιο σε όλες τις χώρες. Πιθανότερο είναι να προχωρήσουν σε κατευθυντήριες γραμμές, φορολογικά ή κινήτρων, παρά υποχρεωτικούς αποκλεισμούς. |
| Απαγόρευση πώλησης μεταχειρισμένων που περνούν ΚΤΕΟ | Αν τα οχήματα περνούν υποχρεωτικούς ελέγχους (ΚΤΕΟ), τότε θεωρούνται τεχνικά ασφαλή — το να μην μπορεί να μεταβιβαστεί όμως εξαιτίας άλλων κριτηρίων θα είναι νομικά θολό και πιθανόν να συγκρουστεί με δικαιώματα ιδιοκτησίας. |
| Η πολιτική πίεση για ηλεκτρικά και η αύξηση των τιμών των νεών αυτοκινήτων | Ναι, είναι αληθές ότι τα καινούργια αυτοκίνητα έχουν γίνει ακριβότερα, και η ζήτηση για μεταχειρισμένα έχει αυξηθεί. Αλλά αυτό δεν αποδεικνύει αναγκαιότητα για υποχρεωτική απόσυρση — υπάρχουν λιγότερο ακραία μέτρα (π.χ. επιδοτήσεις, κρατικά καθεστώτα, φορολογικά κίνητρα) που μπορούν να λειτουργήσουν. |
Επιχειρήματα ενάντια στην υποχρεωτική απόσυρση
Νομικά εμπόδια & αρχή αναλογικότηταςΗ Ευρωπαϊκή Ένωση λειτουργεί με βάση συνθήκες και κανονισμούς που απαιτούν ευρεία συναίνεση, ειδικά όταν θίγονται δικαιώματα ιδιοκτησίας ή ελευθερίας διακίνησης αγαθών (συμπεριλαμβανομένων των αυτοκινήτων). Μια υποχρεωτική απόσυρση θα μπορούσε να θεωρηθεί περιορισμός αυτών των δικαιωμάτων, και θα έπρεπε να περάσει δικαστικές δοκιμασίες στα ευρωπαϊκά δικαστήρια.
Η αρχή της αναλογικότητας θα απαιτούσε να αποδειχθεί ότι δεν υπάρχει άλλος, λιγότερο επαχθής τρόπος για να επιτευχθεί ο ίδιος στόχος (π.χ. με φόρους, κίνητρα, περιορισμούς στις εκπομπές).
Οικονομική επιβάρυνση για τους πολίτες / κοινωνική δικαιοσύνη
Πολλοί πολίτες δεν μπορούν να αντέξουν το κόστος ενός καινούργιου αυτοκινήτου, ειδικά αν τα μεταχειρισμένα περιοριστούν αυστηρά. Η αύξηση του κόστους ζωής, των πρώτων υλών, της παραγωγής (όπως βλέπουμε με την ηλεκτροκίνηση) κάνει ήδη τα νέα αυτοκίνητα πιο ακριβά.
Αν επιβληθεί απόσυρση ή πολύ αυστηρά κριτήρια για μεταβίβαση, πολλοί θα αναγκαστούν είτε να πληρώνουν υπέρογκα πρόστιμα ή τέλη, είτε να μην μπορούν να μεταβιβάσουν το όχημα τους — κάτι που χτυπά το χαμηλό και μεσαίο εισόδημα.
Διαφορετικές συνθήκες μεταξύ κρατών-μελών
Η Ευρώπη δεν είναι ομοιογενής: η κατάσταση κυκλοφορίας, η μορφολογία των οδικών δικτύων, οι καιρικές συνθήκες, η οικονομική δυνατότητα και η πυκνότητα αστικών περιοχών διαφέρουν πολύ. Αυτό σημαίνει ότι τα αυτοκίνητα που θεωρούνται «γερασμένα» ή «περιοριστικά» σε μια χώρα μπορεί να είναι απολύτως λειτουργικά και βιώσιμα σε άλλη. Κράτη με μεγάλες αποστάσεις, περιοχές με λίγη συγκοινωνία ή αναγκαίες μετακινήσεις σε δύσκολες περιοχές θα υποστούν πολύ μεγαλύτερο κόστος από μια τέτοια πολιτική.
Πρακτικά ζητήματα επιβολής και ελέγχου
Ποιος θα καθορίζει το «τέλος της ωφέλιμης ζωής» ενός αυτοκινήτου; Ποια είναι τα πρότυπα, ποια όργανα θα τα μετρούν, ποια εργαστήρια/ΚΤΕΟ θα έχουν την εξουσία;
Υπάρχει θέμα διαφάνειας και φοροδιαφυγής: αν κάποιο αυτοκίνητο απορριφθεί, υπάρχει κίνητρο για παράκαμψη των κανονισμών μέσω παράνομων δρόμων διακίνησης ή μη δηλωμένων επιδιορθώσεων. Τα ΚΤΕΟ δεν είναι πάντοτε εξοπλισμένα ή επαρκώς στελεχωμένα για τέτοια αυστηρή αξιολόγηση — θα απαιτούνται επενδύσεις, εκπαίδευση, υποδομές.
Πολιτικές και δημοσιονομικές αντιστάσεις
Οι κυβερνήσεις θα αντιμετωπίσουν ισχυρές κοινωνικές αντιδράσεις, ιδιαίτερα από περιοχές με χαμηλό εισόδημα ή μεγάλα ηλικιακά αυτοκίνητα.
Για να εφαρμοστεί κάτι τέτοιο, θα χρειαστούν αποζημιώσεις, μεταβατικά μέτρα, επιδοτήσεις, που σημαίνει μεγάλο δημοσιονομικό κόστος.
Οι αυτοκινητοβιομηχανίες αλλά και οι διεθνείς οργανώσεις θα πιέσουν ώστε να υπάρξουν εξαιρέσεις, επιδοτήσεις, χαλαρές εφαρμογές — κάτι που συνήθως αποδυναμώνει τις αυστηρές νομοθεσίες.
Η εμπειρία προηγούμενων προσπαθειών
Έχουν υπάρξει στο παρελθόν προσπάθειες για πιο αυστηρούς κανονισμούς εκπομπών, τέλη κυκλοφορίας, περιορισμούς στα ντίζελ κ.ά., αλλά σπανίως είχαμε πλήρη, οριζόντια απόσυρση όλων των ηλικιωμένων αυτοκινήτων ανεξαιρέτως.
Οι πολιτικοί συχνά υποχωρούν μπροστά στην πίεση των ψηφοφόρων, ειδικά όταν οι αλλαγές θεωρούνται «άδικες» ή δυσβάσταχτες.
